Çocuklarda Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda çölyak rahatsızlığı semptomları, bebeklerde hastalığın belirtileri ek gıdalara başladıktan sonra ilk tahıl ürünlerini aldıklarında ortaya çıkar. Birkaç hafta ila ay sonra sindirim sistemi ile ilişkili bulantı, kusma, ishal gibi klasik belirtileri görülmeye başlar. 2 yaş altı çocuklarda, çölyak hastalığı belirtileri şu şekildedir:

• Kusma
• Kronik ishal
• Karında şişlik
• Gelişme geriliği
• İştahsızlık
• Kas erimesi

2 yaşından büyük çocuklarda ise belirtiler şu şekildedir:

• İshal
• Kabızlık
• Kilo kaybı
• Sinirlilik
• Kısa boy
• Ergenlikte gecikme

Dikkat eksikliği, öğrenme güçlükleri, baş ağrısı, kas koordinasyon eksikliği ve epilepsi nöbeti gibi nörolojik belirtiler görülebilir. Çölyak hastalığı cerrahi işlem, gebelik, doğum, viral enfeksiyon veya şiddetli duygusal stres sonrasında ilk kez belirti verebilir ya da var olan belirtiler tetiklenebilmektedir.

Çocuklarda dikkat dağınıklığı belirtileri nelerdir? Yazısını inceleyebilrisiniz.

Çölyak Hastalığı Nedenleri

Çölyak rahatsızlığı sebepleri, glutene tahammülsüzlüğe neden olabilecek kesin nedenler tam olarak bilinmemektedir. Fakat muhtemelen genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu çölyak hastalığını tetiklemektedir. Son yapılan araştırma bulgularına göre, duyarlı kişilerde ince bağırsak duvarına ulaşan kısmen sindirilmiş gluten molekülleri, bağışıklık sisteminde aşırı bir reaksiyona yol açmaktadır. Hastalığın gelişiminde genetik faktörler en önemli unsurdur. Sıklıkla ebeveynler, kardeşler veya çocuklar gibi çölyak hastalarının birinci derece akrabaları da rahatsızlıktan muzdariptir. Kişinin beslenme şekli, gastrointestinal enfeksiyonlar ve bağırsak bakterileri çölyak hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir. Gluten, buğday, çavdar, yulaf, arpa gibi tahıllarda bulunur ve bunlardan yapılmış her türlü yiyeceğin tüketilmesiyle tetiklenir. Buna karşılık pirinç, mısır, soya ya da patates gluten içermediğinden hastalar tarafından tüketilebilir.

Klasik Çölyak Hastalığı

Klasik çölyak rahatsızlığı, daha çok süt çocukları ve küçük çocuklarda, yaşamın 6-24. aylarında gluten alımı başladıktan sonra ortaya çıkmaktadır. Büyüme geriliği,  kronik ishal, karında şişlik, halsizlik, iştahsızlık, kusma, adale zayıflığı gibi belirtiler görülür. Emilim ve sindirim bozukluğu ön planda oluyor. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği ile kanamaya eğilim sıkça görülmektedir. Ayırıcı tanıda laktoz intoleransı süte bağlı karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve bazı paraziter hastalıkların araştırılması gerekmektedir.

Atipik Çölyak Hastalığı

Atipik çölyak rahatsızlığı, bu türe ise genellikle 5-6 yaş üstü büyük çocuklarda ve erişkinlerde rastlanıyor. Genellikle bulgular çok hafif görülüyor ve sindirim sistemi dışı bulguları ön planda oluyor. Hastalar tek bir belirti ya da bulguya sahip olabiliyor. Boy kısalığı, pubertede gecikme, diş minesi defektleri ve demir eksikliğinin yanında sindirim sistemine ait tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma, karaciğer enzimlerinde yükselme ile kabızlık gibi tipik olmayan bulgular görülebiliyor. Bu hastalara tanı koymak oldukça zor oluyor. Söz konusu şikayetleri olan kişilerde çölyak hastalığı düşünülmesi gerekiyor. Atipik çölyak, huzursuz bağırsak sendromu ile karışabiliyor. Açıklanamayan demir, folik asit ve B12 vitamini eksikliği ile kemik gelişme problemleri, tekrarlayan karın ağrısı, karın şişliği ve serum albümin düzeyinde düşme gibi durumlarda da çölyak hastalığının akla getirilmesi önem taşımaktadır.

Sessiz Çölyak Hastalığı

Sessiz çölyak rahatsızlığı, çölyak açısından herhangi bir şikayeti ve bulgusu bulunmayan kişilerin yakınlarına çölyak hastalığı teşhisi konmasının sonucunda yapılan aile taramalarında veya herhangi bir başka nedenle yapılan tetkiklerde tesadüfen tipik çölyak hastalığıyla karşılaşılabilir.

Potansiyel Çölyak Hastalığı

Potansiyel çölyak rahatsızlığı, testlerde pozitif sonuç çıkan, ancak ince bağırsak biyopsileri normal ya da minimal değişiklik gösteren bir durum. Sonraki yıllarda gluten hassasiyeti çıkacağından düzenli doktor kontrolünde izlem yapılmaktadır.

Çölyak Hastalığı Nedenleri

Çölyak hastalığı sebepleri, genetik olarak yatkın kişilerde görülmektedir. Hastaların yakın akrabalarında da çölyak ya da Dermatitis herpetiformis hastalığının görülme olasılığı daha yüksektir. Hastanın yediği besinlerin içerisinde gluten bulunmadığı sürece hastalık bir bulgu vermiyor. Dünyadaki sıklığı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte ortalama % 1 civarında görülmektedir. Türkiye’de 6-17 yaş grubu okul çocuklarında yapılan çalışmada hastalığın görülme sıklığı % 1.7 olarak belirlenmiştir. Yetişkinlerde görülme sıklığı ise % 1 olarak bildirilmektedir.

Çocuklarda Çölyak Hastalığı Tanısı

Çocuklarda çölyak hastalığı teşhisi koymak çok daha kolay olmaktadır. Sebepsiz karın ağrısı, alerji, inatçı kusma, deri döküntüsü, tedaviye rağmen düzelmeyen kansızlık ve gelişme geriliği gibi belirtiler çölyak hastalığının göstergesi olabilir. Ancak erişkinlerde tanının konulması çocuklar kadar kolay değil çünkü yetişkinlerde bu belirtilerden sadece bir tanesi görülebiliyor. Tanıda serolojik testler ve ince bağırsak biyopsisi uygulanıyor. Serolojik testler için kanda Antigliadin ve antiendomisyum antikor testleri yapılıyor. Duyarlılık ve özgünlüğü en yüksek olan ise doku transglutaminaz antikor Ig A ve G testleri oluyor. Bu testler tarama ve izleme amaçlı da kullanılıyor. Kesin tanı için endoskopi ile ince bağırsak yapısı değerlendiriliyor, biyopsi alınabilmektedir.

Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir? Yazısına da göz atabilirisiniz.

Çölyak Hastalığı Tedavi Yöntemleri

Çölyak hastalığı iyileştirmesi, yaşam boyu glutensiz diyet uygulamasıdır. Tedavi sürecinde glutenin diyetten uzaklaştırılmasıyla bağırsak yapısında hızla düzelme sağlanıyor. İltihap düzeliyor, emilim normale dönmektedir. Çölyak hastalarının tedavisinde uygulanması gereken bazı kurallar bulunuyor. Bu nedenle bir diyetisyenle görüşmeleri ve konuyla ilgili bilgilenmeleri önem taşıyor. Glütensiz diyete ömür boyu uyum sağlanması, besinsel eksikliklerin saptanması ve tedavi edilmesi gerekiyor. Ayrıca düzenli klinik ve laboratuvar izlemleri yapılması önem taşır.

Çölyak Hastalarının Beslenmede Dikkat Etmesi Gerekenler

Çölyak hastaları beslenmede dikkat etmesi gereken glutensiz diyette yulaf, arpa, çavdar ve buğday olmuyor. Pirinç ve mısırın sıklıkla tüketilmesi gerekiyor. Diyet dışında eksik olan, demir ve B12 vitamini gibi besin öğelerinin yerine konması önem taşıyor. Hastaları glutensiz diyet konusunda eğitmek, sıkı diyet yapması için motive etmek önem taşıyor. Bazen çölyak hastalığı için glutensiz diyet ile iyi sonuç alınmakla birlikte demir, folik asit, B12 vitamini, A, D, E, K gibi yağda eriyen vitaminlerin ve kalsiyumun kısa ya da uzun süreli verilmesi gerekebilmektedir.